İLİŞKİLERDE SINIRLAR

İlişkilerde Sınırlar

İlişkilerde Sınırlar. Günlük hayatta birçok rolde bulunmaktayız. Kimi zaman ebeveyn, çocuk, abla/abi/kardeş; kimi
zaman ise eş, arkadaş, çalışan veya patron. Hangi ortamda hangi rolde olursak olalım, karşılıklı olarak
kurduğumuz ilişkiler içerisinde belli sınırlarımız vardır. Farklı rollerde sağlıklı sınırların olması sağlıklı
insan ilişkilerimizin olmasında etkilidir. Başkaları ile sınırlarımızın olması sadece o ikili ilişkiye iyi gelmez
aynı zamanda kendinizle olan ilişkinizin de sağlamlaşmasını sağlar.

HER İLİŞKİDE SINIR OLMALI MI?

“Eşim/annem/babam benim en yakınım onlara karşı da sınırlarım olursa kendimi onlardan
uzaklaştırmış olmaz mıyım?” Bu sorunun cevabı tabiki de hayır. En başta da belirttiğimiz gibi sağlıklı
ilişkilerin temelini sağlıklı sınırlar oluşturur. İlişkilerde Sınırlar. Sınırlarınız size ilişkide olduğunuz kişinin size nasıl
davranmasını istediğinizi, ne düzeyde ne kadar yaklaşacağına (fiziksel/duygusal) izin vermenizi ve
kendinizi korumanızı sağlar. Gerek cinsel, gerek fiziksel, gerek duygusal sınırlarınız olabilir. Sınırların
oluşumunu kişi kendi hayat görüşü/kişiliği/karakteri doğrultusunda belirler.

Çocukluk yaşamından itibaren sahip olduğunuz bağlanma biçimleri, romantik ilişkilerinizdeki bağlanma biçimlerinizi de
(güvenli-kayıtsız-kaçıngan-saplantılı) etkiler bu da doğrudan sınır koymanızda belirleyici bir diğer
faktördür. Dolayısıyla herkes içinde genel geçer doğru olan bir sınır yoktur. İlişkilerde Sınırlar. Sınırlarımızın olması ise
kendimizi daha güvende ve daha özgür hissetmemizi sağlar. Kendi benliğimize daha çok yaklaşıp
özümüze yabancılaşmamış oluruz.

Öncelikle genel çerçeveyi belirlememizde yarar vardır. Örneğin eşinizle olan ilişkinizde; nasıl bir
ilişki istiyorsunuz, hangi davranışlar sizin için kabul edilemez, bu ilişkide istemediğiniz neler var,
ihtiyaçlarınız neler, vb. bu gibi sorularla romantik ilişkilerinizdeki sınırlarınızın çerçevesini
oluşturabilirsiniz. İlişkilerde Sınırlar. Ya da çalışma hayatınızda çalışma arkadaşlarınızla/işvereninizle veya çalışanınızla
olan ilişkinizde; nasıl bir çalışma ortamı istiyorsunuz(hangi saatler arasında ulaşılabilir olursunuz vb.),
mesleki görüşünüz nedir, mesleğinize dair hangi davranışlar sizin için kabul edilemez, mesleğe karşı etik
anlayışınız nedir, nasıl bir çalışan/patron olmak istiyorsunuz bu vb. soruları yanıtlamaya çalışarak kişisel
sınırlarınızı oluşturabilirsiniz.

Sınır Koyma ve Kendini Savunma

İlişkilerde sınır koymak, sadece başkalarının haklarına saygı göstermekle kalmaz, aynı zamanda kişinin kendi duygusal ve fiziksel alanını korumasını da sağlar. Kendini savunma, sınır koymanın önemli bir parçasıdır ve bu süreç, kişinin kendisine duyduğu saygıyı ve öz değerini artırır.

Kendini Savunma Stratejileri: Kendini savunma, başkalarının sınırlarını ihlal etmelerini engellemeye yönelik sağlıklı bir yaklaşımı ifade eder. Bu süreç, yalnızca “hayır” demekle ilgili değildir; aynı zamanda kendini ifade edebilme, kişisel sınırları net bir şekilde belirleme ve bu sınırları gerektiğinde savunma becerisini de içerir. Kendini savunma stratejileri şunları içerebilir:

• Açık ve Net İletişim: Kendinizi ve ihtiyaçlarınızı açıkça ifade etmek, duygusal sınırlarınızı korumanın ilk adımıdır. İhtiyaçlarınızın ve beklentilerinizin net bir şekilde belirlenmesi, karşılıklı anlayışı artırır.
• Duygusal Durumu Kontrol Etme: Kendini savunurken, duygusal olarak sakin kalmak önemlidir. Duygusal patlamalar, mesajın yanlış anlaşılmasına yol açabilir. Sakin bir şekilde sınır koymak, karşı tarafa daha etkili ulaşmanıza yardımcı olur.
• Alternatifler Sunmak: Bazen doğrudan “hayır” demek zordur. Böyle bir durumda, alternatif çözümler sunarak sınır koyabilirsiniz. Bu, hem saygılı bir yaklaşım gösterir hem de ilişkinin devam etmesine yardımcı olabilir.

Kişisel Haklar ve Kendine Saygı: Kendini savunmanın temelinde, kişinin kendi haklarını ve değerini tanıması yatar. Kişisel haklar, duygusal ve fiziksel sınırlarla ilgilidir ve her birey bu haklara sahip olmalıdır. Kendini savunmak, bu hakları ihlal eden herhangi bir duruma karşı durmak anlamına gelir. Kendine saygı, bu hakları kabul etmek ve savunmaktır. Bu, ilişkiyi sağlıklı tutmak için gereklidir. Kendine saygı gösteren bir kişi, başkalarına da saygı gösterir ve sınırlarını aşmalarına izin vermez.

BAŞKALARINA HAYIR DİYEMİYORUM

Birçoğumuzun hayatında istemediği halde evet dediği zamanlar olmuştur. Başkasının teklif ettiği
durumu yapmak istemezsiniz ama bir türlü de karşınızdaki kişiye hayır diyemezsiniz. Burada öncelikle
kendinize sormanız gereken soru; “Ben neden hayır diyemiyorum, beni engelleyen, derinlerde olan
duygum ne?” Bu sorunun cevabını bazılarınız bulamayabilir, derinlerdeki duygumuza inmek ona temas
etmek kimi zaman ürkütücü gelebilir böyle bir zamanda bir uzmanın desteği ile bu süreci
yürütebilirsiniz. İlişkilerde Sınırlar. Başkalarına hayır diyememenizde; reddedilmek istememe, dışlanma endişesi
(ilişkilerinizin bozulacağını düşünme çoğunlukla ilişkilerde verici taraf olmak), toplumsal baskı (kabul
görmeyeceğini/sevilmeyeceğini düşünme), karşı tarafı üzmek istememe (karşı tarafın bizi manipüle
etmesine davetiye çıkarabilir) bu ve bunun gibi nedenler olabilir. Nedeni keşfettikten sonra o
doğrultuda çözüm arayabiliriz.

İlişkilerde Sınır Aşma Durumları

İlişkilerde sınırların aşılması, birçok farklı şekilde gerçekleşebilir ve bu durum, ilişkilerde gerilimlere, güvensizliğe ve duygusal yaralanmalara yol açabilir. Sınır ihlalleri genellikle duygusal manipülasyon, fiziksel alan ihlali ve zihinsel baskı şeklinde ortaya çıkabilir.

Duygusal Manipülasyon ve Kontrol: Duygusal manipülasyon, bir kişinin başka birini duygusal olarak kontrol etme çabasıdır. Bu tür manipülasyonlar, kişiyi suçluluk duygusu, korku veya kaygı hissi yaratmak suretiyle sınırlarını aşmaya zorlar. Manipülasyon yapan kişi, kendi isteklerine ulaşmak için başkasının duygusal durumunu kullanır. Örneğin, bir kişi sürekli olarak “Beni seviyorsan bunu yapmalısın” diyerek, karşısındaki kişiyi sınırlarını aşmaya zorlayabilir.

• Sürekli suçluluk hissettirme: Manipülatörler, karşındakini sürekli olarak suçlu hissettirerek sınır koymalarına engel olabilir.
• İçsel çatışmalar yaratma: Manipülasyon, karşınızdaki kişide kafa karışıklığı yaratır, böylece kişi, sınırlarını belirlemede zorlanır.

Fiziksel Alan İhlalleri: Fiziksel sınır ihlalleri, bir kişinin bedenine izinsiz bir şekilde müdahale edilmesidir. Bu tür ihlaller, her ne kadar cinsel saldırı gibi daha ciddi olaylar olsa da, daha basit dokunma, izinsiz girme veya kişisel eşyaların izinsiz kullanılması gibi durumları da içerir. Fiziksel sınır ihlalleri, kişiyi rahatsız edebilir ve ona yönelik bir güven kaybı oluşturabilir.

• Sürekli fiziksel temas: Kişinin kişisel alanına izinsiz müdahale edilmesi, kişinin kendini güvensiz ve rahatsız hissetmesine neden olabilir.
• İzinsiz dokunmalar: Birinin vücut diline ve sınırlarına saygı duymamak, kişinin rahatsızlık duymasına yol açar.

Zihinsel veya Duygusal Sömürü: Zihinsel veya duygusal sömürü, bir kişinin duygusal olarak sürekli olarak tükenmesine, stres ve kaygı hissetmesine neden olacak şekilde manipüle edilmesidir. Bu tür bir sınır ihlali, kişinin öz saygısını ve duygusal sağlığını zedeler. Sömürücü davranışlar arasında, sürekli eleştiri, hakaret etme, güven zedeleme ve başkasını değersiz hissettirme yer alabilir. Bu tür bir etkileşim, duygusal bağımlılığa ve ilişkiye olan güvenin zedelenmesine neden olabilir.

• Duygusal zorbalık: Sürekli eleştiriler ve küçümsemeler, kişinin öz değerini sarsar ve sınırlarını korumasını zorlaştırır.
• Kontrol etme: Bir kişi, başkasının düşünce ve duygularını kontrol etmek amacıyla manipüle ediyorsa, bu da sınır aşımına örnektir.

İlişkilerde sınırların aşılması, sağlıklı bir ilişki için zararlıdır. Bu tür ihlalleri önlemek, bireylerin kendilerini güvende ve değerli hissetmelerini sağlar.

İlişkilerde Sınırları Sağlıklı Bir Şekilde Koruma Yöntemleri

İlişkilerde sınır koymak, bireylerin kendi ihtiyaçlarını ve duygusal sağlığını korumalarına yardımcı olurken aynı zamanda başkalarının haklarına saygı göstermeyi de içerir. Sağlıklı sınırlar, ilişkilerin dengeli ve saygılı olmasını sağlar. İşte ilişkilerde sınırları sağlıklı bir şekilde korumanın yöntemleri:

1. Kişisel Sınırları Belirleme ve İfade Etme

1. Kendi İhtiyaçlarını ve Sınırlarını Tanıma
   • Öz-Farkındalık: Kendi sınırlarınızı ve ihtiyaçlarınızı anlamak, sağlıklı sınırlar koymanın ilk adımıdır. Kendi duygusal ve fiziksel ihtiyaçlarınıza dikkat edin ve bunları tanımlayın.
   • Kişisel Değerler: Kendi değerlerinizi ve önceliklerinizi belirleyerek, sınırlarınızı bu değerler doğrultusunda belirleyin.
2. Açık ve Net İletişim
   • Düşünceleri ve Duyguları Paylaşma: Sınırlarınızı açık ve net bir şekilde ifade edin. “Ben” dili kullanarak, kişisel sınırlarınızı ve ihtiyaçlarınızı doğrudan paylaşın.
   • Önceden Bilgilendirme: Sınırlarınızı ilişkinin başında veya önemli değişiklikler olduğunda açıkça ifade edin. Bu, karşı tarafın sınırlarınızı anlamasına yardımcı olur.

2. Sınırları Koruma Stratejileri

1. Tutarlı ve Kararlı Olma
   • Sınırları Koruma: Sınırlarınızı korurken tutarlı ve kararlı olun. Bir sınır koyduğunuzda, buna bağlı kalmak önemlidir. Çelişkili davranışlar, karşı tarafın sınırlarınızı ciddiye almasını zorlaştırabilir.
   • Sınır İhlallerine Yanıt Verme: Sınırlarınız ihlal edildiğinde, bunu nazik ama net bir şekilde ifade edin ve sınırlarınıza geri dönmek için gerekli adımları atın.
2. Geri Bildirim ve Düzeltme
   • Geri Bildirim Verme: Sınırlarınızla ilgili geri bildirimde bulunarak, başkalarının sınırlarınızı anlamasını ve saygı göstermesini sağlayın. Geri bildirim, sınır ihlallerini düzeltmek için önemlidir.
   • Düzeltici Adımlar: Eğer bir sınır ihlali yaşanırsa, durumu düzeltmek için açık ve dürüst bir konuşma yapın. Gerekiyorsa, sınırlarınızı yeniden ifade edin.

3. Kendi Duygusal ve Fiziksel Alanınıza Saygı Gösterme

1. Kişisel Alanın Korunması
   • Fiziksel Sınırlar: Fiziksel alanınıza saygı gösterilmesini sağlamak için açık bir şekilde ifade edin. Fiziksel sınırların ihlali durumunda nasıl hissedeceğinizi belirtin.
   • Gizlilik: Kişisel gizliliğinize ve özel alanınıza saygı gösterilmesini talep edin. Özel bilgilerinize ve kişisel alanınıza müdahale edilmemesi gerektiğini vurgulayın.
2. Duygusal Sınırları Belirleme
   • Duygusal Sağlık: Duygusal sınırlarınızı koruyarak, kendinizi kötü hissetmenize yol açan durumlardan kaçının. Kendinizi koruma altına alın ve duygusal sağlığınıza zarar verebilecek durumlarla başa çıkma yollarını öğrenin.
   • Sınırların Gözden Geçirilmesi: Duygusal olarak zorlandığınızda, sınırlarınızı gözden geçirin ve gerektiğinde yeniden düzenleyin.

4. Sağlıklı İletişim ve Çatışma Çözümü

1. Etkin İletişim Becerileri
   • Dinleme ve Empati: Karşılıklı olarak dinlemeye ve empati göstermeye özen gösterin. Karşı tarafın sınırlarına saygı göstermek ve onların duygusal ihtiyaçlarını anlamak, sağlıklı sınırların korunmasına yardımcı olur.
   • İfade Etme: Kendi ihtiyaçlarınızı ve sınırlarınızı açık bir şekilde ifade edin, ancak bunu saygılı bir şekilde yapın. İletişim sırasında suçlayıcı bir dil kullanmaktan kaçının.
2. Çatışma Çözümü
   • Problemleri Erken Çözme: Sınır ihlalleri veya çatışmalar ortaya çıktığında, bunları ertelemek yerine erken çözüm getirin. Erken çözümleme, sorunların büyümesini engelleyebilir.
   • Ortak Çözümler Bulma: Çatışmalarda ortak çözümler bulmaya çalışın ve her iki tarafın da ihtiyaçlarını karşılayan çözümler geliştirin.

5. Sınırları Güçlendirme ve Destekleme

1. Kişisel Destek Arama
   • Danışmanlık ve Terapi: Sınır koyma ve koruma konusunda zorluk yaşıyorsanız, profesyonel destek aramak faydalı olabilir. Terapistler, sınır koyma ve sağlıklı ilişkiler kurma konusunda rehberlik edebilir.
   • Destek Grupları: Benzer deneyimlere sahip insanlarla bir araya gelmek, sınır koyma konusunda destek ve stratejiler geliştirmeye yardımcı olabilir.
2. Kişisel Gelişim ve Öğrenme
   • Eğitim ve Bilinçlenme: Kişisel sınırları koruma konusunda eğitimler ve kaynaklardan yararlanın. Bu, sınır koyma ve koruma becerilerinizi geliştirmenize yardımcı olabilir.
   • Kişisel Deneyimler: Kendi sınır koyma deneyimlerinizi gözden geçirin ve öğrenilen dersleri uygulayın. Bu, sınırlarınızı güçlendirmede etkili olabilir.

SINIR OLUŞUMUNDA NELER ETKİLİDİR?

• Sınırlar ile ilişkiler arasındaki bağlantının farkında olmak,
• Denge kurmak (sınırların çok esnek ya da çok katı olmaması),
• Kendinizi tanımanız (sevip/sevmediğiniz şeyler, ilgi alanlarınız, yetenekleriniz, kişilik özellikleriniz vb.)
• Kendi duygu/düşünce ve davranışlarınızın farkında olmak,
• Öz saygı ve öz benlik,
• İstek ve ihtiyaçlarınızın farkında olmak,
• Hayır diyemediğiniz kişi/olay ve zamanları tanımlamak,
• Çocukluk dönemi yaşantılar (ebeveyn tutumu vb.) (ebeveyn-çocuk bağlanma stili),
• Olumsuz deneyimler (travmatik durumlar, flashback vb.) vb. durumlar sınırlarımızın oluşumunda etkilidir.

YAZAR: PSİKOLOJİK DANIŞMAN DİDEM NURAY

İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR Motivasyon Nedir? Eğitimde Motivasyon Çocuklarda Ayrılma Kaygısı

-ANKARA PSİKOLOG- -MOXO DİKKAT TESTİ- -ANKARA PSİKOLOG- -İLETİŞİM- -BDT EĞİTİMİ-