Duygu Nedir? duygu ne demek?

Duygu anlamı; bir hisse bağlı oluşan, psikolojik ve fizyolojik boyutları olan bir süreçtir. Duygular harekete geçmemiz için bizi uyarırlar. Biz karar verirken, öğrenirken, diğer insanları anlamaya çalışırken, koşullarımızı ve ilişkilerimizi değerlendirirken ve nihayetinde harekete geçerken bize rehberlik ederler.

Bu yazımızda duyguların neler olduğunu ve onları nasıl düzenleyebileceğimiz üzerinde konuşacağız.

“Bazen sevinirim, Sevinmek nedense hep yedi yaşında.”
/Ahlar Ağacı, Didem Madak

Duygular Ne İşe Yararlar?

Kimi zaman bizim için ıstıraba dönüşen duygularımız, aslında en sadık yol arkadaşlarımızdır. Onlar, karşılanmamış ihtiyaçlarımızı fark eder ve çeşitli yollarla bize aktarırlar.
Yakın ilişkiler kurduğumuz insanlarla, duygularımızı uygun yollarla paylaşmak, ilişkiden aldığımız doyumu pekiştirir.
Duygular öğrenmemize yardımcı olurlar. Yaşayarak öğrendiğimiz birçok bilgi, hafızamızda kalıcı yer edinir.
Bize kendimizle ilgili bilgi verirler. Nelerden hoşlandığımızı ve hoşlanmadığımızı fark etmemizi sağlarlar.
Empati kurarak diğer insanların neler hissettiğini ve deneyimlediğini anlamamıza, onlara destek vermemize yardımcı olurlar.
İçinde bulunduğumuz durumları, olayları ve ilişkileri değerlendirmemizi sağlarlar.

Yedi Temel Duygu Nedir?

Yüzlerce duygu vardır; fakat araştırmacılar yedi temel duygudan bahsederler. Çünkü duyguları kategorize etmek, onları tanımlamakta ve anlamlandırmakta bize kolaylık sağlar. Kalan duyguların da bu yedi temel duygudan türediği düşünülmektedir. Yedi temel duyguyu şu şekilde sıralayabiliriz:

Öfke: Duygusal ve fiziksel varlığımıza, bütünlüğümüze ve onurumuza yönelik herhangi bir tehdit durumunda oluşur. Düzenlenmesi durumunda sağlıklı bir güç sağlar.
Korku: Bir tehdit karşısında “savaş, kaç, don” tepkilerinden birini vermemizi sağlayarak duygusal ve fiziksel olarak hayatta kalmamızı sağlar.
Tiksinti: Duygusal veya fiziksel açıdan zehirli olabilecek durumlardan, nesnelerden uzak durmamız için bizi uyarır.
Şaşkınlık: Beklenmedik durum ve olaylar karşısında dikkatimizi düzenler.
Utanç: Standartlara uymadığımızda karşılaşabileceğimiz tehlikelerden dolayı bizi uyarır.
Üzüntü: Kayıp yaşamamız hâlinde bizi yavaşlatır ve gücümüzü korumamızı sağlar.
Sevinç: Yaşama ve denemeye devam etmemiz için motivasyon sağlar

Duygu Türleri Nelerdir?

Duyguları dışavurum tarzlarımıza göre dört başlık altında inceleyebiliriz:

Uyumlu Birincil Duygular: Duyguya neden olan durum ortadan kalktığında hemen kaybolan duygulardır. İhlâl durumunda öfke, tehdit durumunda korku, kayıp durumunda üzüntü gibi insanın bir uyarana yanıt olarak ortaya koyduğu ilk hislerdir. Varlığımız ve sağlığımız açısından anlamları açıktır.
Uyumsuz Birincil Duygular: Olumsuz yaşantılarımız sonucunda öğrendiğimiz sağlıksız duygularımızdır. Bireyler genellikle bu duygulara takılıp kaldıklarını düşünürler. Duyguya neden olan durum ortadan kalksa dahi varlıklarını sürdürürler.
İkincil Duygular: Duyguya tepki olarak ortaya çıkan duygulardır. Ağladığı zaman ayıplanacağını düşünen bir erkek, üzüntüsünü veya korkusunu öfke ile ifade edebilir. Üzüntüye duyulan öfkenin görüldüğü bu durumda öfke, ikincil duygudur.
Araçsal (Manipülatif) Duygular: Kişinin, diğer insanların davranışlarını yönetmek için gösterdiği duygulardır. Timsah gözyaşları, bu duruma oldukça uygun bir örnektir. Araçsal duygular zamanla, yaşamda genel bir tavra dönüşebilir. Hissedilmekten ziyade, sergilenen duygulardır.

Duyguları Neden Düzenlememiz Gerekir?

“Herkes kızabilir, bu kolaydır; ancak doğru insana, doğru ölçüde, doğru zamanda, doğru nedenle ve doğru şekilde kızmak… İşte bu kolay değildir.”
Nikomakus Etiği, Aristotales

Beynin, duygusal reaksiyonlardan sorumlu bölgesi amigdaladır ve amigdala için dünya ya siyah ya da beyazdır. Tehlikenin büyüklüğü, uzaklığı, gerçekliği onun için önemli değildir; o yalnızca bizi güvende tutmak ister. Amigdala için; patronumuzun bize kaş çatması ile aç bir aslanın üzerimize koşması arasında bir fark yoktur.

Stresli bir çocuğun parmak emmesi, karanlıktan korkan birinin ıslık çalması, yakınını kaybetmiş bir insanın ağlaması, kaygılanan bir kişinin duygularını güvendiği biriyle paylaşması, duygu regülasyonuna verilebilecek çeşitli örneklerdir.

Duygularımızı düzenlerken kimi zaman yardıma ihtiyaç duyabiliriz. Bağlanma figürlerimiz (ebeveyn, eş vs.) bu süreçte bize yardımcı olabilir. Zorlandığımızı veya baş edemediğimizi düşündüğümüz durumlarda da profesyonel destek alabiliriz.

Duygular Nasıl Düzenlenir?

Fark Et ve Kabul Et

Bilinmesi gereken ilk şey, duygumuzu düzenlememiz ve dönüştürmemiz için onu deneyimlememiz gerektiğidir. Acımızdan kaçarak acımızı yok edemeyiz. Yaşadığımız duygusal deneyimi, olduğu hâliyle ve yargılamadan kabul etmek oldukça önemlidir.

Duyguyu Bedeninde Bul ve Ona İsim Ver

Duygularımız, varlıklarını vücudumuzda da gösterirler. Örneğin öfkeyi yüzümüzde, korkuyu midemizde, neşeyi göğsümüzde hissedebiliriz. Hangi duygunuzu, vücudunuzun hangi bölgesinde hissettiğinizi tespit etmek, duygularınızı tanımanız ve adlandırmanız için faydalı olacaktır.

Şöyle Bir Rahatla…

Duygularımız, düşüncelerimiz üzerinde etki sahibidir. Öfkeli olduğumuz bir anda, aslında öyle düşünmememize rağmen karşımızdaki insana kırıcı sözler söyleyebiliriz. Yahut başarmakla ilgili yoğun bir kaygı duyduğunuzda, normalde güvendiğiniz potansiyeliniz ve emekleriniz hakkında şüpheye düştüğünüz günleri…

Meditasyon yapmak, yürüyüş yapmak, duygu günlüğü tutmak, güvendiğimiz insanlarla iletişim kurmak gibi yöntemler, yaşadığımız duygunun yoğunluğunu azaltarak en uygun yolu seçmemize yardımcı olabilir.

Şimdi Değerlendirme Vakti!

Duygularımız, çok kıymetli rehberlerimizdir; fakat onları, düşünen beynimizin süzgecinden geçirmediğimizde tehlikeli hâl alabilirler.

Hissettiğimiz duygunun, karşılaştığımız durum veya olayla uyumlu olup olmadığını değerlendirmek iyi olabilir.

Duygumuzun türünü belirlemek; hem vereceğimiz yanıt, hem de kendimizle ilgili alacağımız bilgiler için kıymetlidir.

Yazar: Zeynep UYUMAZER

İnstagram: @niktaljipsikoloji

İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR Romantik İlişkiler, Romantik İlişkilerin Püf Noktaları, Özgüven Eksikliği Nasıl Giderilir?

-ANKARA PSİKOLOG- -MOXO DİKKAT TESTİ- -ANKARA PSİKOLOG- -İLETİŞİM- -BDT EĞİTİMİ-