İçindekiler

Motivasyon Nedir?

Motivasyon Nedir? Motivasyon, insanların davranışlarını yönlendiren, onları belirli hedeflere yönlendiren ve bu hedeflere ulaşmak için çaba sarf etmelerini sağlayan içsel ve dışsal faktörlerin bir kombinasyonudur. Motivasyon, bir kişinin neyi başarmak istediği, neden önemli olduğu ve bu hedefe ulaşmak için neler yapması gerektiği hakkındaki düşünceleri, duyguları ve enerjisiyle ilişkilidir.

Motivasyonun unsurları arasında şunlar bulunabilir:

İçsel Motivasyon: İçsel motivasyon, bir kişinin kendi içsel değerleri, ilgi alanları ve hedefleri doğrultusunda hareket etmesini sağlayan güçtür. Örneğin, bir hobiyi yaparken veya kişisel gelişim için çalışırken içsel motivasyon önemli bir rol oynar.
Dışsal Motivasyon: Dışsal motivasyon, dış faktörlerin (örneğin, ödüller, cezalar, takdir edilme, sosyal beklentiler) bir kişinin davranışını etkilemesidir. Örneğin, bir iş yerinde yükselmek için daha fazla çalışmak dışsal motivasyon kaynağı olabilir.
Belirli Hedefler: Motivasyon genellikle belirli hedeflere ulaşmayı hedefler. Bu hedefler kişisel, akademik, kariyer veya ilişkilerle ilgili olabilir.
İhtiyaçlar: Abraham Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisine göre, motivasyon insanların temel ihtiyaçlarını karşılamaya yöneliktir. Bunlar fizyolojik ihtiyaçlar, güvenlik, ait olma, saygı ve kendini gerçekleştirme ihtiyaçlarıdır.
Duygular: Motivasyon genellikle duygularla yakından ilişkilidir. Olumlu duygular, kişiyi hedeflerine ulaşmak için harekete geçirebilirken, olumsuz duygular da motivasyonu etkileyebilir.

Motivasyon, insan davranışının karmaşık bir şekilde şekillendiği bir alan olup, psikoloji, işletme, eğitim ve diğer birçok alanda incelenmektedir. Motivasyonun anlaşılması ve yönetilmesi, bireylerin ve organizasyonların başarılarını artırmak için önemli bir araçtır.

Motivasyon Türleri ve Eğitim Üzerindeki Etkileri

Eğitimde motivasyonun farklı türleri, öğrencilerin derslere katılımını, öğrenme isteğini ve başarı düzeylerini etkiler. Temelde motivasyon iki ana gruba ayrılır: içsel motivasyon ve dışsal motivasyon. Her iki tür de eğitimde önemli bir rol oynar ve öğrencilerin derslerdeki performanslarını şekillendirir.

a. İçsel Motivasyon ve Eğitim Üzerindeki Etkileri

İçsel motivasyon, bir bireyin kendi içsel arzularıyla ve öğrenmeye karşı duyduğu doğal ilgiyle harekete geçmesidir. Öğrenciler içsel motivasyonla hareket ettiklerinde, derslere olan ilgileri genellikle daha yüksek olur ve konuları öğrenmekten zevk alırlar. Bu tür motivasyon, öğrencinin merak duygusunu, keşfetme arzusunu ve öğrenmeye olan bağlılığını artırır.

Eğitimde içsel motivasyonun etkileri şunlardır:

Daha Kalıcı Öğrenme: İçsel olarak motive olan öğrenciler, ders materyalini sadece ezberlemek yerine anlamaya ve derinlemesine öğrenmeye çalışırlar. Bu da bilgilerin daha uzun süre hafızada kalmasına yardımcı olur.
Yaratıcılık ve Problem Çözme: İçsel motivasyon, öğrencilerin yaratıcı düşünme ve problem çözme yeteneklerini geliştirmelerine katkı sağlar. Kendi başlarına çözüm yolları bulmak ve yeni fikirler üretmek konusunda daha cesur olurlar.
Öğrenme İsteğinin Artması: İçsel motivasyon, öğrencilerin ders dışındaki konulara da ilgi duymasını teşvik eder ve onların daha geniş bir öğrenme yelpazesine ulaşmasını sağlar.

Nasıl teşvik edilir?

Öğretmenlerin öğrencilere ilham veren projeler ve etkinlikler sunması
Özerklik ve sorumluluk verilerek öğrencilerin öğrenme sürecine katılımının sağlanması
Merak uyandıran ve ilgi çekici ders materyalleri kullanılması

b. Dışsal Motivasyon ve Eğitim Üzerindeki Etkileri

Dışsal motivasyon, bireyin dış faktörler tarafından harekete geçirilmesiyle oluşur. Bu faktörler arasında ödüller, puanlar, takdir ve sosyal baskılar yer alabilir. Dışsal motivasyon, kısa vadeli hedeflere ulaşmak için etkili olabilir ve öğrencilerin belirli görevleri tamamlamasında yardımcı olabilir.

Eğitimde dışsal motivasyonun etkileri şunlardır:

Görevlerin Tamamlanması: Öğrenciler, ödül almak veya ceza almaktan kaçınmak için dışsal motivasyonla ders çalışabilir ve projelerini tamamlayabilir.
Kısa Vadeli Performans Artışı: Dışsal motivasyon, öğrencilerin belirli bir dönem için performanslarını artırmalarına yardımcı olabilir. Örneğin, sınavdan iyi bir not almak için çalışmak, öğrencinin geçici olarak motivasyonunu yükseltebilir.
Bağımlılık Riski: Ancak dışsal motivasyonun dezavantajı, bu tür motivasyonun sürdürülebilir olmamasıdır. Öğrenciler ödül veya takdir ortadan kalktığında motivasyonlarını kaybedebilirler ve içsel motivasyon gelişmediği sürece öğrenme kalıcı olmayabilir.

Nasıl kullanılır?

Öğrencilere düzenli olarak olumlu geri bildirimler ve teşvik edici yorumlar verilmesi
Başarıların ödüllendirilmesi, ancak bu ödüllerin öğrencilerin içsel motivasyonlarını geliştirecek şekilde yapılandırılması
Grup çalışmaları ve yarışmalar gibi rekabetçi ama destekleyici ortamların sağlanması

c. İçsel ve Dışsal Motivasyonun Dengesi

Eğitimde ideal olan, içsel ve dışsal motivasyonun dengeli bir şekilde kullanılmasıdır. Sadece dışsal motivasyona dayalı bir eğitim modeli, uzun vadede öğrencinin öğrenme hevesini azaltabilir. Öte yandan, tamamen içsel motivasyona bağlı bir yaklaşım da, bazı öğrenciler için yeterince teşvik edici olmayabilir. Bu nedenle, öğretmenler ve eğitimciler, öğrencinin içsel motivasyonunu teşvik eden ancak gerektiğinde dışsal faktörlerle destekleyen bir strateji uygulamalıdır.

Eğitimde Motivasyon

Hepimizin günlük hayatta yaptığı pek çok iş var ve artık biliyoruz ki herhangi bir iş yaparken motivasyon kaynaklarımız var. Bu motivasyon kaynaklarımızı genel kapsamda içsel motivasyon ve dışsal motivasyon olarak ikiye ayırabiliriz. Ancak günlük hayattan farklı olarak eğitimde kasıtlı davranış kazanma ve kazandırma dikkate alındığında bireyin davranışı kazanıp sürdürmesinde rol oynayan etkenlerin kontrol edilmesi ve etkin kullanımı öne çıkmıştır.

Eğitimde öğrencilerin bazıları derse, konuya, probleme karşı daha istekliyken bazılarının ise öyle olmadığı aşikardır. Öğrencilerin arasında görülen bu farklılıkların sebeplerinin başında “isteklendirme” gelir. Motivasyon bireye enerji verip o davranış için bireyi istekli hale getirdiğinden öğrenme-öğretme sürecinin etkililiği konusunda öne çıkan faktörlerden biri olmuştur.

Güdülenme ise bir şeyi yapmak için harekete geçmek demektir. Kişiler birbirlerinden farklı olarak güdülenirler. Mesela bir öğrenci kendisini akademik olarak geliştirmek istediği için ders çalışırken başka bir öğrenci not kaygısı sebebiyle ders çalışabilir. Güdülenme ile başarı arasında pozitif yönlü bir ilişki vardır. Öyle ki yeterince güdülenmemiş öğrenci, öğrenmeye hazır hale gelmemiş demektir. Motivasyon Nedir? Aynı zamanda yeteri kadar motive olmuş öğrenci, öğretmen için de yüksek seviyede iş doyumuna sebep olacaktır. Öğrenci bu sayede de sınıf işleyişine olumlu katkıda bulunmuş olacaktır. Motive olmuş öğrencide gözlenen bazı genel davranışlar vardır. Bunlara bakacak olursak;

Okula karşı aşırı pozitif düşünceye sahip olma ve okulu tatmin edici bulma

Güç görevlerde ısrarcı olma ve az sayıda yönetim problemlerine neden olma

Bilgiyi derinlemesine inceleme

Güdü Türleri:

Birincil ve ikincil güdüler: birincil güdüler biyolojik temelli güdülerdir. Bunlara örnek olarak açlık, susuzluk ve cinsellik verilebilir. İkincil güdüler ise psikolojik ve sosyal temelli güdülerdir. Buna örnek olarak ise başarı, kendini bulma verilebilir.

Durumluk ve sürekli güdüler: durumluk güdüler aniden ortaya çıkar ve geçicidir. Sınav olduğu için ders çalışan öğrenci durumluk olarak güdülenmiş demektir. Sürekli güdüler ise çalışmasını öğrenmek için yapan bir öğrencinin güdülenmesi gibidir. Burada öğrenme güdüsü süreklidir.

İçsel ve dışsal güdüler: içsel güdülenme, bireyin doyum elde etmesi sonucunda başarıya ulaşmasıyla oluşurken; dışsal güdülenme, herhangi bir ödül karşılığında kişinin güdülenmesi sonucu oluşur.

Negatif motivasyon ve pozitif motivasyon: okulda ceza almamak, sınıfta kalmamak için çalışmak negatif motivasyon örneğidir. Her ne kadar bu yöntem çok doğru olmasa da kullanılan ve etkili sayılabilecek bir öğrenme yoludur. Pozitif motivasyon ise kişinin öğrenme işini elde etmek için çalışmasıdır. Pek çok insan pozitif motivasyonun negatif motivasyona oranla daha etkili olduğunu savunmaktadır.

Araştırmalar (Ryan ve Deci, 1998), içsel olarak motive eden etkinlikler için en az dört özellik tanımlamıştır:

Uğraştırıcı; hedeflerin biraz daha zor olduğu ve kazanmanın garanti olmadığı etkinliklerdir.

Kontrol ve özerklik; öğrencilerin öğretmenleri üzerinde az da olsa kontrollerinin olduğu etkinliklerdir.

Merak ve yenilik; öğrencinin var olan bilgisinden farklı ve öğrencide merak uyandıran etkinliklerdir.

Estetik değer; öğrencide kısmen güzellik uyandıran ve duygusal olarak tepki verebileceği etkinliklerdir.

Optimum motivasyon:

Optimum kavramı birçok yerde karşımıza çıktığı gibi motivasyon konusunda da karşımıza çıkmaktadır. Optimum ideal, olması gerektiği seviyede şeklinde tanımlanabilir. Az seviyede motive olursak harekete geçmekte zorlanacağız demektir. Motivasyon Nedir? Çok fazla motive olmakta bizim için sıkıntı yaratabilir. O yüzden optimum seviyede motive olmak bizim için en iyisi olacaktır. Nasıl optimum seviyede motive olabileceğimize dair aşağıda bazı maddeler bulunmaktadır.

Kişi kendi gerekçesiyle işi üstlenmelidir

Ödev, öğrencinin altından kalkabileceği düzeyde olmalıdır.
Ödev, anlamlı ve öğrenciyle alakalı olmalıdır.
Öğrenci, gayret için ödüllendirilmelidir.
Öğretmen minimum seviyede öğrenciye müdahale etmelidir.
Anlaşılır talimatlar verilmelidir.

Destekleyici bir çevre oluşturulmalıdır.

Öğrencileri güdüleyebilmek ve optimum motivasyon seviyesine çıkarabilmek için öğretenlere bazı önerilerde bulunacak olursak bunlar şu şekilde olacaktır;

Derse başlarken ilgi çekici sorular sorun
Öğrencilerin neyi nasıl yapacaklarını bildiklerinden emin olun
Öğrenciler arasında birçok açıdan farklılık olduğunu unutmayın

Öğrencilere her konuda seçenekler sunun
Olumlu benlik kavramı oluşturmalarına yardımcı olun
Her öğrencinin övülecek bir yanı vardır. Bunları tespit edip öğrenciye sözel övgülerde bulunun

Güdü Kuramları:

Davranışçı kuram: motivasyonu da öğrenmede olduğu gibi dışsal etmenlere bağlamışlardır. Öğrenciyi dışsal etmenlerle ödüllendirirseniz motivasyonu pekişecektir.
Bilişsel yaklaşım: davranışçı yaklaşımın zıddıdır. Bireyler dışsal etkenlerden ziyade içsel etkenlere göre motivasyonunu oluşturur.
Sosyal öğrenme yaklaşımı: gözlem yoluyla öğrenmeyi savunurlar. Bireyler motivasyon oluştururken hem içsel hem de dışsal etkenlerden faydalanırlar.
İnsancıl yaklaşım: bu kurama göre güdülenmenin temelinde gereksinimler yer almaktadır.
Başarma güdüsü kuramı: başarı umudu ile başarısızlık korkusu arasındaki çatışmanın bir sonucudur. Başarı güdüsü düşük olan öğrencilere, çabanın başarı üzerindeki önemini çeşitli yöntemlerle açıklamaları yararlı olacaktır.

Yükleme kuramı: insanlar başarı ya da başarısızlıklarını dört etmene bağlamaktadır. Bunlar; yetenek, çaba, iyi ya da kötü şans ve görevin zorluğudur. Başarılı olduğumuzda bu konuda yeteneğim vardı, çok çaba gösterdim, şansım iyi gitti ve görev kolaydı deme eğilimimiz olduğu gibi başarısız olduğumuzda ise zaten bu konuda yeteneksizim, çaba göstermedim, şansım kötü gitti ve görev çok zordu deme eğilimimiz vardır.

Sonuç olarak motivasyon öğrenme ve öğretme sürecini etkileyen en büyük faktörlerden biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Motivasyon Nedir? Burada hem öğrencinin hem de öğretmenin motivasyon yükseltici davranışlarda bulunması gerekmektedir. Öğrenci başarı duygusunu tattığında daha sonrasında da başarabilmek için motive olacaktır. Başarısız olduğunda ise öğretmeniyle birlikte neden başarısız olduğu konusunda konuşup aynı hataları bir daha yapmamak için elinden geleni yapmalıdır. Burada öğretmen öğrencinin iş birliği içerisinde olması naçizane tavsiyemdir. Olumsuz odaklı değil olumlu odaklı olmak her zaman olduğu gibi bu süreçte de işe yarayacaktır.

İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR DEHB NEDİR? DEHB’İN GÜNLÜK HAYATA ETKİLERİ

-ANKARA PSİKOLOG- -MOXO DİKKAT TESTİ- -ANKARA PSİKOLOG- -İLETİŞİM- -BDT EĞİTİMİ-