Hayal Kurma Hastalığı Maladaptive Daydreaming Nedir?

Hayal Kurma Hastalığı Maladaptive Daydreaming.. Günlük hayatımızda sık sık hayaller kurarız. Bazen yoğun geçen günlerde biraz olsun dinlenebilmek için, bazen gece uykuya dalmadan hemen önce bazen de geleceğe yönelik arzularımızın, planlarımızın gerçekleşmesine duyduğumuz isteklerimizden. Bu oldukça normal bir durumdur. Fakat kurulan bu hayaller bizi gerçeklikten alıkoymaya, gerçekliğe ilgimizin kesilip hayal dünyamızda daha çok vakit geçirmemize sebep olduğunda çeşitli psikolojik sorunlar ortaya çıkabilir.

“Düş gücü gerçeklikten kaçmak için değil, onu oluşturmak için kullanılmalıdır.”

Colin Wilson

Hayal Kurma Hastalığı Maladaptive Daydreaming Nedir? Daydreamer Ne Demek?

Uyumsuz hayal kurma anlamına gelen Maladaptive Daydreaming, aşırı hayal kurmak olarak da bilinir. İsrail Hayfa Üniversitesi Sosyal Hizmet Okulu’nda Klinik Psikoloji Profesörü olan Eliezer Somer tarafından 2002 yılında tespit edilmiştir. Bireyin gün içerisinde kurmuş olduğu hayaller kişiyi gerçek hayattan soyutlar, kişilerarası  iletişimini olumsuz yönde etkiler. Zaman zaman gündelik hayatındaki sorumluluklarına, işlerine odaklanmasını engeller. Kişinin dikkat, odaklanma ve zaman yönetimi konusunda sorunlar yaşamasına, çeşitli uyku problemlerine sebep olur.

Hayal Kurma Hastalığı Maladaptive Daydreaming’in Belirtileri

Maladaptive daydreaming (uyumsuz gün düşlemesi), kişinin günlük yaşamında belirgin bir rahatsızlık yaratabilen yoğun ve sürekli hayal kurma durumudur. Bu durumun belirtileri kişiden kişiye değişiklik gösterebilir, ancak genel olarak aşağıdaki durumları içerir:

• Yoğun Hayal Kurma İhtiyacı: Maladaptive daydreaming yaşayan bireyler, sık sık hayal kurma isteği hissederler. Bu hayaller, genellikle karmaşık ve detaylıdır ve kişinin düşüncelerinin büyük bir kısmını kapsar.
• Gerçek Hayattan Kaçış: Bu kişiler, hayal kurmayı gerçek hayattan bir kaçış aracı olarak kullanabilirler. Hayal dünyasında geçirdikleri zaman, günlük stres ve kaygılardan uzaklaşma hissi yaratır.
• Zaman Algısının Kaybolması: Hayal kurarken, bireyler zamanın nasıl geçtiğini fark etmemekte zorlanabilirler. Bu, bir seans boyunca saatlerce hayal kurma durumunu ortaya çıkarabilir.
• Dikkat Dağınıklığı: Maladaptive daydreaming, kişinin günlük yaşamındaki görevlerine ve sorumluluklarına odaklanmasını zorlaştırabilir. Bu durum, iş veya okul performansında düşüşe neden olabilir.
• Duygusal Tepkiler: Bireyler, hayal kurarken genellikle yoğun duygusal tepkiler yaşayabilirler. Bu, mutluluk, huzur, korku veya üzüntü gibi çeşitli duygular olabilir. Bu duygusal yoğunluk, kişinin gerçek yaşamındaki duygusal durumlarından bağımsız olarak meydana gelebilir.
• Kendi İçinde Yaratılan Dünyanın Çekiciliği: Hayal kurma deneyimi, birçok kişi için son derece tatmin edici olabilir. Kişiler, kendi yarattıkları hayal dünyasında, istedikleri gibi olayları şekillendirme ve kontrol etme özgürlüğüne sahip olduklarını hissederler.
• Başkalarıyla İlişki Kurmada Zorluk: Maladaptive daydreaming, bireylerin sosyal ilişkilerini olumsuz etkileyebilir. Kişi, hayal dünyasında çok fazla zaman geçirirken, gerçek hayattaki insanlarla bağlantı kurmakta zorluk yaşayabilir.

Bu belirtiler, kişinin yaşam kalitesini düşürebilir ve günlük işlevselliğini etkileyebilir. Maladaptive daydreaming, bu nedenle dikkatlice değerlendirilmesi gereken bir durumdur.

Hayal Kurma Hastalığı Maladaptive Daydreaming’in Nedenleri

Hayal Kurma Hastalığı kesin nedenleri henüz tam olarak anlaşılmamış olsa da, çeşitli psikolojik, çevresel ve biyolojik faktörlerin bu durumu tetikleyebileceği düşünülmektedir. İşte bazı olası nedenler:

• Duygusal Bozukluklar: Depresyon, anksiyete veya travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) gibi psikolojik rahatsızlıklar, maladaptive daydreaming’in ortaya çıkmasına zemin hazırlayabilir. Bu durumlar, bireylerin gerçek yaşamlarındaki olumsuz duygulardan kaçma ihtiyacını artırabilir.
• Yalnızlık ve İzolasyon: Sosyal bağlantı eksikliği ve yalnızlık hissi, bireyleri hayal kurmaya yönlendirebilir. Kişi, hayal dünyasında aradığı duygusal bağlantıları bulma çabası içinde, gerçek hayattan uzaklaşabilir.
• Yaratıcı Yetenekler: Yaratıcı bireyler, genellikle yoğun hayal kurma eğilimindedir. Maladaptive daydreaming, bu yaratıcı düşüncenin bir sonucu olarak ortaya çıkabilir ve kişiyi hayal dünyasında derinlemesine keşfe yönlendirebilir.
• Zihinsel Kaçış İhtiyacı: Hayal kurma, zorlayıcı yaşam koşullarından veya travmatik deneyimlerden kaçma isteğiyle tetiklenebilir. Kişi, karşılaştığı zorluklar karşısında kendini korumak ve duygusal olarak rahatlamak için bu durumu tercih edebilir.
• Kendini İfade Etme Yetersizliği: Bazı bireyler, duygularını ve düşüncelerini gerçek dünyada ifade etmekte zorlanabilirler. Hayal dünyasında, bu duyguların ifade edilebildiği bir alan bulmak, maladaptive daydreaming’i teşvik edebilir.
• Biyolojik Faktörler: Bazı araştırmalar, beyindeki nörotransmitterlerin dengesizliğinin de maladaptive daydreaming üzerinde etkili olabileceğini göstermektedir. Özellikle, dopamin ve serotonin seviyelerindeki değişiklikler, bu tür davranışları etkileyebilir.

Maladaptive daydreaming, karmaşık bir durumu temsil eder ve bu durumu etkileyen faktörlerin kombinasyonu bireyden bireye farklılık gösterebilir. Bu nedenle, durumun tedavisi ve yönetimi için kişiye özel bir yaklaşım geliştirilmesi önemlidir.

Hayal Kurma Hastalığı Maladaptive Daydreaming ve Günlük Hayata Etkileri

Hayal Kurma Hastalığı, kişinin gerçek hayattan kaçmak için aşırı derecede uzun süreli ve detaylı hayal kurma eğilimidir. Bu tür bir hayal kurma, genellikle kişinin gerçeklikten kaçış ve duygusal boşlukları doldurma arayışını yansıtır. Maladaptive daydreaming’in günlük hayata etkileri geniş kapsamlı olabilir ve çeşitli alanlarda sorunlara yol açabilir. İşte bu durumun günlük hayata etkileri:

1. Kişisel ve Sosyal İlişkiler

1. İlişki Sorunları
   • Gerçek İlişkilerden Kaçış: Maladaptive daydreaming, bireylerin gerçek ilişkilerden uzaklaşmalarına ve sosyal etkileşimleri azaltmalarına neden olabilir. Kişi, hayal dünyasında kalmayı tercih ederek, aile üyeleri ve arkadaşlarıyla ilişkilerinde uzaklaşabilir.
   • İletişim Eksiklikleri: Aşırı hayal kurma, kişisel etkileşimlerde bulunma isteğini azaltabilir ve iletişim becerilerinde eksikliklere yol açabilir. Bu durum, sosyal bağların zayıflamasına neden olabilir.
2. Sosyal İzolasyon
   • Yalnızlık Hissi: Kişi, hayal dünyasına kapılarak sosyal etkinliklere katılmayı ve sosyal bağlantıları sürdürmeyi ihmal edebilir. Bu durum, sosyal izolasyon ve yalnızlık hissine yol açabilir.
   • İzole Olma: Sosyal etkinliklere katılmama ve arkadaş çevresinden uzaklaşma, kişinin sosyal çevresinde izole olmasına neden olabilir.

2. Akademik ve İş Performansı

1. Dikkat Dağınıklığı
   • Odaklanma Sorunları: Maladaptive daydreaming, bireylerin dikkatlerini ve odaklarını dağıtarak, akademik ve iş performanslarını olumsuz etkileyebilir. Kişi, uzun süreli hayal kurma sırasında görevleri ve sorumlulukları gözden kaçırabilir.
   • Verimlilik Düşüşü: Kişinin iş veya okul görevlerine odaklanma yeteneği azaldığında, verimlilik düşebilir ve görevlerin tamamlanması zorlaşabilir.
2. Gecikmiş Teslimatlar ve Başarı Eksiklikleri
   • Teslimat Gecikmeleri: Aşırı hayal kurma, iş veya okul projelerinin zamanında tamamlanmamasına neden olabilir. Bu durum, teslim tarihlerinin gecikmesine ve başarı eksikliklerine yol açabilir.
   • Başarıda Düşüş: Kişinin hayal dünyasında kaybolması, akademik veya iş hedeflerine ulaşma konusundaki başarı şansını azaltabilir ve bireyin genel başarısını etkileyebilir.

3. Zihinsel ve Duygusal Sağlık

1. Duygusal Boşluk ve Tatminsizlik
   • Duygusal Boşluk: Maladaptive daydreaming, bireylerin gerçek duygusal boşluklarını doldurmaya yönelik bir kaçış yolu olabilir. Ancak bu, gerçek duygusal tatmin sağlamaz ve boşluk hissini artırabilir.
   • Tatminsizlik: Kişi, hayal dünyasında sürekli olarak idealize edilmiş durumları yaşamak isteyebilir, bu da gerçek hayatında tatminsizlik hissine neden olabilir.
2. Anksiyete ve Depresyon
   • Artan Anksiyete: Hayal kurma sırasında gerçeklikten uzaklaşma, kaygı ve anksiyete seviyelerini artırabilir. Kişi, gerçek hayatın zorluklarından kaçmak için daha fazla hayal kurma eğiliminde olabilir.
   • Depresyon Riski: Maladaptive daydreaming, kişinin gerçek dünyada karşılaştığı problemleri göz ardı etmesine neden olabilir, bu da zamanla depresyon riskini artırabilir.

4. Günlük Hayat ve Fonksiyonel Bozukluklar

1. Günlük İşlemlerde Zorluk
   • Görevleri Tamamlamama: Kişi, hayal kurma sırasında günlük görev ve sorumlulukları yerine getirmekte zorluk çekebilir. Bu, kişisel bakım, ev işlerini yapma ve diğer rutin görevlerde aksamalara yol açabilir.
   • Zaman Yönetimi Sorunları: Aşırı hayal kurma, zamanın etkin bir şekilde yönetilmesini engelleyebilir. Kişi, zamanını kontrol etmekte ve planlı hareket etmekte güçlük çekebilir.
2. Fiziksel Sağlık Problemleri
   • Hareketsizlik: Maladaptive daydreaming, kişinin fiziksel aktivitelere ve egzersize katılma isteğini azaltabilir. Hareketsizlik, fiziksel sağlık sorunlarına yol açabilir.
   • Uykusuzluk: Uzun süreli hayal kurma, uyku düzenini bozabilir ve uykusuzluğa neden olabilir. Bu, genel sağlık ve enerji seviyeleri üzerinde olumsuz etkiler yaratabilir.

5. Kişisel Gelişim ve Öz Farkındalık

1. Kişisel Gelişimde Engeller
   • Kişisel Hedeflere Ulaşmada Zorluk: Aşırı hayal kurma, kişisel hedeflere ulaşmada engellere neden olabilir. Kişi, hedeflerine odaklanmakta zorlanabilir ve bu hedeflere ulaşmada gecikmeler yaşanabilir.
   • Öz Farkındalık Eksikliği: Kişi, hayal dünyasında kaybolarak kendi duygusal ve psikolojik durumunu gözden kaçırabilir. Bu, öz farkındalık eksikliklerine ve kişisel gelişim sürecinde zorluklara yol açabilir.

Hayal Kurma Hastalığı Kimlerde Görülür?

Uyum sorunları yaşayan hayalperestler hayatlarının bir döneminde bazı travmalara maruz kalmış olabilirler. Bipolar, obsesif kompulsif  bozukluk (okb) veya otizm spekturum olan bireyler uyumsuz hayal kurmaya meyillidirler. Dikkat eksikliği, depresyon, anksiyete (Genelleştirilmiş kaygı bozukluğu, Sosyal Anksiyete bozukluğu) gibi psikolojik rahatsızlık yaşayanlarda da uyumsuz hayal kurma hastalığı görülmektedir. Uyumsuz hayal kuran bireyler yukarıda bahsedilen rahatsızlıklara sahip olmak zorunda değildir. Bazı kişiler bu rahatsızlıkları yaşamamış/yaşamıyor olmalarına rağmen hayat koşulları doğrultusunda uyumsuz hayal kurma eğiliminde olabilmektedir.

“Zihin, bazen, öyle bir darbeyi işler ki onu kendi izolasyonunda gizler. Bazen, gerçeklik sadece acıdır ve bu acıdan kaçmak için, zihin, gerçekliği terk etmek zorunda kalır.”

Patrick Rothfuss

Normal Hayallerden Farkı Nedir?

Kurulan hayaller film senaryosuna benzer bir kurguya sahiptir. Hayallerdeki kişiler bazen hayali karakterler olurken bazen de kişinin hayatındaki, çevresindeki insanlar olabilir. Kişi gündelik hayatında duyduğu veya okuduğu bir cümle, bir kelime ya da hissettiği bir duygu ile hayal dünyasına hemen kapılabilir. Hayallerine çeşitli jest ve mimikler bazen de yürüme ve konuşma eşlik eder.

Hayal kurduğunun farkında olmasına rağmen gerçek hayatına dönmek de zorluk yaşayabilir. Hayal kurarken geçirdikleri vakit arttıkça buna engel olmak istese de engel olamamaya başlar. Kişilerin hayal kurmaya yönelik karşı koyulamaz bir istekleri vardır. Bireyler hayal dünyalarında kendilerini çok iyi hissetseler de hayal kurarken yapmaları gereken işleri erteledikleri, yapamadıkları için sonrasında pişmanlık hissi ve kaygı problemi yaşayabilirler.

Hayal Kurma Hastalığı Maladaptive Daydreaming Şizofreni Midir?

Hayal anında kendi kendine konuşma, jest ve mimik yapma gibi örnekler çoğu kişinin aklına şizofreniyi getirse de Hayal Kurma Hastalığı şizofreni değildir. Aşırı hayal kuran bireyler kurdukları hayaller çok gerçekçi olsa da bütün bunların hayal olduğunun bilincindedirler. Hayallerinin gerçek olmadığının farkında olmaları şizofreniden kesin bir çizgiyle ayırır.

Hayal Kurma Hastalığı Tedavisi

Henüz yeni bir kavram olan Maladaptive Daydreaming tedavisinde belirli bir yöntem bulunmamaktadır, tek başına bir psikolojik rahatsızlık olarak kabul edilmez. Sebebi tam olarak bilinmese de bireyin yaşadığı kötü olayların, yaşadığı yalnızlık hissinin bir dışavurumu olarak düşünülmektedir. Uyumsuz hayal kurma durumuna sıklıkla dikkat eksikliği, depresyon, anksiyete bozukluğu, sosyal kaygı gibi psikolojik rahatsızlıklar eşlik eder.

Bu gibi durumlar yaşanıldığında bir ruh sağlığı uzmanına danışmak farkındalığınızı arttırarak yaşanılan problemlerle başa çıkmanıza, gündelik hayatınıza daha rahat bir şekilde devam edebilmenize yardımcı olacaktır.

Yazar: Haticenur Coşkun

İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR Aldatma Psikolojisi ve Aldatmanın Sebepleri  – Şizoid Kişilik Bozukluğu – Ergenlerde Sınav Kaygısı

-ANKARA PSİKOLOG- -MOXO DİKKAT TESTİ- -ANKARA PSİKOLOG- -İLETİŞİM- -BDT EĞİTİMİ-